Το μνημείο, που σηματοδοτεί ένα κομβικό γεγονός στην ιστορική πορεία του αρχαίου κόσμου, μνημονεύεται σε λίγες μόλις γραμμές από τους αρχαίους συγγραφείς Δίωνα Κάσσιο και Σουητώνιο. Η αρχιτεκτονική σύνθεση του Τροπαίου υπαινίσσεται τη θεϊκή παρέμβαση στην έκβαση της ναυμαχίας και την ευσέβεια του ηγεμόνα.
Το συγκρότημα αναπτύσσεται αμφιθεατρικά σε δύο τεχνητά επίπεδα, στα πρανή του ιερού λόφου του Απόλλωνα, όπου ο Αύγουστος είχε το στρατηγείο του κατά την ναυμαχία του Ακτίου. Στο κάτω επίπεδο υψώνονται δύο παράλληλοι αναλημματικοί τοίχοι που σώζονται σε ερειπιώδη κατάσταση. Πάνω από την ευθυντηρία διατηρούνται αγκυρόσχημες λαξεύσεις, στις οποίες ήταν σφηνωμένα τα ορειχάλκινα έμβολα από τα αιχμαλωτισθέντα πλοία του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας (συνολικά υπολογίζονται 36 έμβολα). Ψηλότερα στον τοίχο τοποθετείται η αναθηματική επιγραφή του μνημείου μήκους 54 μέτρων, τμήματα της οποίας βρέθηκαν διάσπαρτα νότια του αναλημματικού τοίχου. Το κείμενο της επιγραφής αποκαθίσταται περίπου ως εξής:
«Ο Αυτοκράτωρ Καίσαρ, γιος του θεϊκού Ιουλίου, μετά τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου που διεξήγαγε υπέρ της δημοκρατίας σε αυτή την περιοχή όταν ήταν ύπατος για πέμπτη φορά και στρατηγός για έβδομη, μετά την εδραίωση της ειρήνης σε στεριά και θάλασσα αφιέρωσε στον Άρη και τον Ποσειδώνα το στρατόπεδο από όπου εφόρμησε κατά του εχθρού, το οποίο τώρα κοσμείται με λάφυρα πλοίων».
Ο αναλημματικός τοίχος της πρόσοψης, μαζί με τους κάθετους τοίχους που χάνονται μέσα στο πρανές του λόφου, διαμόρφωναν και αντιστήριζαν, εν είδει ποδίου, το δεύτερο επίπεδο, πάνω στο οποίο υπήρχε τριπλή πιόσχημη στοά (porticus triplex) με δύο κιονοστοιχίες δωρικού και κορινθιακού ρυθμού. Οι τοίχοι της στοάς ήταν διακοσμημένοι με νωπογραφίες (frescoes) από τις οποίες σώζονται γραμμικά και φυτικά μοτίβα.
Η στέγη αποτελείτο από κεραμίδες κορινθιακού τύπου ενώ έφερε σημαντικό αριθμό πήλινων αρχιτεκτονικών μελών με ανάγλυφη διακόσμηση. Στις μακρές πλευρές είχε σίμες με ανάγλυφη παράσταση λύκαινας να βυζαίνει τους δίδυμους Ρωμύλο και Ρέμο εκατέρωθεν υδρορροής σε σχήμα κεφαλής λύκαινας, ή παράσταση δελφινιών εκατέρωθεν υδρορροής σε σχήμα κεφαλής δελφινιού.
Το κέντρο του υπαίθριου χώρου στο άνω επίπεδο καταλάμβανε επιμήκης μνημειώδης βωμός πλούσια διακοσμημένος, του οποίου διατηρείται η θεμελίωση. Σε μικρή απόσταση, βόρεια του βωμού, και σε απόλυτη συμμετρία με αυτόν, βρέθηκαν οι θεμελιώσεις δύο βάθρων τετράγωνης κάτοψης. Στο ένα από τα βάθρα πιθανώς είχε στηθεί το χάλκινο σύμπλεγμα του όνου που έφερε το όνομα Νίκων και του ονηλάτη Εύτυχου, τη συνάντηση με τους οποίους τα ξημερώματα της ημέρας της ναυμαχίας εξέλαβε ο Οκταβιανός ως θετικό οιωνό (Πλούταρχος, Βίος Αντωνίου 65.3).
Περιμετρικά του αίθριου βρέθηκαν σε θραύσματα, τριάντα περίπου μικρά αγγεία, διάτρητα στη βάση. Στους ρωμαϊκούς χρόνους φυτά ριζωμένα μέσα σε τέτοια αγγεία (ollae perforatae) διακινούνταν στο εμπόριο και μεταφυτεύονταν στο έδαφος μαζί με τα αγγεία. Η συμμετρική τους τοποθέτηση κοντά στις κιονοστοιχίες υποδηλώνει την ύπαρξη οργανωμένου κήπου, ο οποίος, όπως και ο μνημειώδης βωμός θα ήταν αφιερωμένοι στον Απόλλωνα, προστάτη θεό του Αυγούστου.
Τον 1ο αι. μ.Χ., μετά τον θάνατο του Αυγούστου, κτίστηκε στο βόρειο σκέλος νέος ορθογώνιος χώρος, που κατά πάσα πιθανότητα ήταν αφιερωμένος στην αυτοκρατορική λατρεία (Aedes Augustalium).
